[poeskarzysko]

Kikanascie lat temu rozebrano drewniane zadaszenie (byla to prawie mala chatka) chroniace studnie na Gorze Pogorzelskiej. Byla to prawdopodobnie studnia wiejska gdzie wiekszosc mieszkancow wsi zaopatrywala sie w wode. Studnia juz w tradycyjnej metalowej obudowie znajduje sie bezposrednio przy glownej drodze (ul. Rajdowa).
Studnia jest dosc stara i zostala wykonana z ciosow piaskowca

a nizej poprzez przebicie przez skale.

Co mnie smuci to fakt ze obudowa studni byla o ile pamietam wpisana do rejestru zabytkow (owczesnie woj. radomskie)
Co mnie cieszy to fakt ze mieszkancy oczyscili studnie w ktorej zaczynaly sie poprzez wrzucanie roznych rzeczy procesy gnilne.
Studnia podobno ma glebokosc 40 m.
Mieszkancy wspolczesnie korzystaja z wody z tej studni „bo woda jest lepsza niz w wodociagach„.
Wies Pogorzale mozliwe ze zostala zalozona poprzez posadowienie na jej terenech Tatarow (doczytalem w opracowaniach na temat Tatarow w Polsce). Wskazywalo by na to tez, to ze raczej tereny wsi nie sa atrakcyjne rolniczo. Wobec braku bezposredniego zrodla wody mieszkancy zostali zmuszeni do stworzenia wiejskiej studni (wskazuje na to wilekosc) na trudnym skalnym terenie.
Czekam na inne informacje w tym temacie

[poeskarzysko]

Mysle co by tak porozmawiac z wlascicielem terenu na ktorym znajduje sie studnia i wcelach badawczo-dokumentacyjnych zjechac zobaczyc jak przedstawia sie profil geologiczny tam utworzony. Moze jakis geolog sie pisze ? :>

[Alnus]

Pamiętam tą studnię z dzieciństwa, ponieważ moja babcia mieszkała dwa domy dalej od tej studni. Studnia była podstawowym źródłem wody dla całej okolicy, smak tej wody pamietam do dziś, zimna, bardzo zimna i niesamowicie smaczna. Poźniej kiedy wybudowano wodociąg wszyscy i tak do picia brali wodę ze studni ponieważ ta z wodociągu była żółto-brązowa bardzo zażelaziona nadawała sie tylko dla zwierząt. Studnia znajdowała sie na posesji Pana Łyżwy który w latach 70 sprzedał swój dom i wprowadzili sie tam Państwo Karczewscy i min mój kolega Janek Karczewski. Ostatni gdy byłem na Pogorzałym nie widziałem już żadnego saldu po studni…

[farciarz]

„Ostatnio” to znaczy kiedy? Czy studnia została zasypana?

[Alnus]

wczoraj byłem tam pierwszy raz od kilkunastu lat, czy zasypana tego nie mogę powiedziec po prostu nie widziałem nic przypominajacego dawną studnię w tym miejscu w którym ona sie znajdowała, ale przyznać musze że nie sprawdziłem tego dokładnie moze nastepnym razem

[ATA]

[Kelvar]

Ceniąc dorobek Kolegi Tutejszego (w wątku „Nasze forumowe muzeum”) zwracam się do Niego o przybliżenie młodzieży historii przepastnych studni na wodę znajdujących się na Pogorzałym.
W latach 80 – tych ub wieku w Słowie Ludu był opisany ich fenomen.
Może Tutejszy (jak widać posiadający dostęp do materiałów prasowych) zamieści skany tych artykułów, lub wykorzystując posiadaną swadę literacką opisze ich historię.
A może Właściciele tych studni. lub posesji na których one są opowiedzą nam ich historię?
Bo to są sprawy tak bliskie (lecz prawie nieznane) skarżyskoszczanom…

[farciarz]

A może – skarżyszczanom ?

[Tutejszy]

Dziękuję za miłe słowa ale nigdy nic nie słyszałem o tych studniach i ich fenomenie bo może wtedy gdy SL pisało o nich jeszcze mnie nie było.

Dlatego najwięcej do powiedzenia miałyby osoby które coś o nich wiedzą lub indagowani na tę okoliczność mieszkańcy Pogorzałego. jak sugeruje Kolega Kelvar:

[MikeW]

przepaściste studnie no ciekawe ciekawe..)

[Kelvar]

[farciarz]

Nie mądruj się, to jest już ustalone!

[Kelvar]

[rzuku]

W połowie lat 90-tych XX w. zamierzałem nawet zjechać do jednej z nich. Była to studnia zakryta dużym budynkiem drewnianym – około 10 m2 powierzchni zadaszonej. Już na początku XXI w śladu już po zabudowaniu nie było. Od właścicieli dowiedziałem się że zlikwidowali je gdyż uległo całkowitej dewastacji i zagrażało ludziom. Studnia jest i została zabezpieczona – choć myślano o jej zasypaniu. Wnętrze to cembrowina średnicy około metra z kamienia łamanego (piaskowiec). Dalej przebicie przez litą skałę – studnia kuta. Wiem o jednej studni. Jeśli było kilka to pewnie rozmieszczone regularnie wzdłuż linii zabudowy. Teren został zamieszkały lecz problem dostępu wody postarano się rozwiązać poprzez wydrążenie (wykucie) studni. Ta studnia, którą znam została umieszczona przy drodze co miało znaczenie dla dostępności mieszkańców. Pochodzenie to prawdopodobnie XIX w. – ale to tylko przypuszczenie. Od razu zaznaczę dlaczego nie penetrowałem dna. Woń stęchlizny wskazuje na środowisko o małej zawartości tlenu co w przypadku zjechania na dół bez maski tlenowej wiązałaby się z koniecznością zostania tam do momentu wyciągnięcia w czarnym worku. Nie polecam takich doświadczeń.
Poniżej zdjęcie z studni z początku XXI w.




Jedną z najgłębszych studni jest ta wykopana w piaskach koło Krzemionek przez Niemców podczas II wojny światowej – cembrowina z cegły palonej o średnicy około 3 m i ma głębokość szacowana na 80 m.
Bliżej mamy także studnie kute w skale i także na wzgórzu – przy trasie K7 na terenie dróżniczówki – przy obwodnicy Skarżyska. Niby też to jest studnia kuta, ale o wiele prostsze było jej wykonanie – skały wapienne i głębokość do 10 m.


Nacieki wapienne w studni przy dróżniczówce.

Inna ciekawa budowla ‚studniana’ to ta w Odrowążu.

Mieszkańcom nie ma się co dziwić że w momencie gdy zwiększała się ilość ludności, a problemy w zaopatrzenie w wody narastały skupiali się na dostępie do wody przy bardzo dużych nakładach sił.

Już nie w temacie: może ktoś potwierdzi lub obali teorie osiedlenia Tatarów w Pogorzałym :>

[HQ]

Rzuku, a gdyby tak spuścić kamerkę na dół z reflektorkiem ? Możnaby dokładnie zmierzyć głębokość no i zobaczyć jaki jest profil….

[rzuku]

Mozna i sada zbadac glebokosc. NIe dysponuje kamerka szerokontna. Treaz studnia znajduja sie za siatka na prywatnej posesji.
Jest do zrobienia, jesli znajdziemy sprzet. Treaz nawet i butle tlenowa mozna zalatwic

[Kelvar]

[rzuku]

Bez obawy. Lubie swoje zycie. Lata juz chodze … w dol naszej ziemi. Jesli jest ktos ostrozny i rozwazny to nie ma problemow.
Umiesc na mapie google lokalizacje 3 szt studni. Bo ja wiem o tej tylko co na fotce powyzej.

[HQ]

[rzuku]

Prostszy do wykonania jest jest zjazd osobisty. Tylko jednak aparta tlenowy musialbym pozyczyc – buteleczka + maska. Z doswiadczenia, jesli zaczyna sie robic cieplo i blogo to znaczy ze juz czas uciekac – ci ktorzy sie nie zorjentuja zostaja…

[HQ]

Ja bym nawet z aparatem nie zaryzykował….

[Kelvar]

[Hermanos]

A myślał ktoś z Was,żeby połowić w tych studniach magnesem neodymowym?
Pozdro.

[rzuku]

Co do tatarów to ich osadnictowo jest bardzo prawdopodobne. Czesto osiedlano ich na terenach gdzie osadnictwo bylo bardzo trudne. Na ich osadnictwo wskazuje tez nazwa miejscowosci / dzielnicy.

[farciarz]

Jak nazwę „Pogorzałe” wiążesz z Tatarami?

[rzuku]

Postarm sie jak najszybciej znalezc pozycje w kotrej wystepuje nazwa Pogorzale jako typowa dla osadnictwa tatarskiego – w tytule bylo cos o tatarach w Polsce.

[farciarz]

Jest ślad osadnictwa Turka w Skarżysku choć w innej dzielnicy – otóż w okresie okupacji partyzanci z oddziału AL „Narbutta” dokonali skoku na kasę Komunalnej Kasy Oszczędności, mieszczącej się przy Hauptstrasse czyli dzisiejszej 1-go Maja. Po wyjściu z budynku, z teczki w którą zapakowano pieniądze zaczęły wysypywać się banknoty. Zauważył to przechodzący akurat patrol bahnschutzów, pozbierali je i zwrócili je, jak sądzili, kasjerowi z jakiegoś przedsiębiorstwa. Dopiero po kilku minutach rozpoczęła się pogoń i poleciały kule za partyzantami. Ci wycofywali się przez podwórze piekarni Turka Medżyta Piryma. Lokalizacji tej piekarni niestety jeszcze nie znam.

[SKI]

Obawiam się drogi farciarzu, że Turkowi do Tatara jest tak jak nie przymierzając Polakowi do Chińczyka, ale ślad odgrzebałeś arcyciekawy.
W Szydłowcu istniał zaś swego czasu zakład z pierwszorzędnymi ciapkami domowymi niejakiego pana Tatara.
_________________
1. jeśli chcesz, znajdziesz sposób, jeśli nie chcesz, znajdziesz powód.
2. ziemia nie należy do człowieka, to człowiek należy do ziemi.
3. czytaj: www.obywatel.org.pl

[farciarz]

Różnica między Turkiem a Tatarem jest oczywista choć nie tak duża jak to oceniłeś Chciałem dać tylko sygnał, że miały miejsce pewne migracje ludności ale nie muszą one mieć jakiegoś związku z tym tematem

[nski]

[ATA]

[farciarz]

Za Wikipedią – Kacper, Kasper, Gaspar — imię męskie pochodzenia perskiego (pers. Gathaspar). Pochodzi od słowa oznaczającego podskarbi, stróż lub wspaniały.

No, to już coś choć do zjawiska „osiedlenia Tatarów” jeszcze nieco brakuje

[SKI]

Istnieją przekazy, że zamek w Chlewiskach został zbudowany na wzgórzu usypanym przez jeńców tatarskich. Więc z całą pewnością osadnictwa tatarskiego na naszym terenie nie można wykluczyć. Z drugiej strony powinny pozostać po nich jakiekolwiek ślady – zwłaszcza we wierzeniach, obyczajach, może w wyrażeniach gwarowych.
_________________
1. jeśli chcesz, znajdziesz sposób, jeśli nie chcesz, znajdziesz powód.
2. ziemia nie należy do człowieka, to człowiek należy do ziemi.
3. czytaj: www.obywatel.org.pl

[farciarz]

W II-gim tomie „Znad Kamiennej” Bolesław Orlicz w swoim opracowaniu dotyczącym historii Rejowa podaje – „Na tym obszarze na skarpie nad doliną Łącznej przy drodze prowadzącej z Bzina do kuźnicy rejowskiej powstała osada Multanka. Nazwa wywodzi się od rumuńskiej krainy Multany i sugeruje, że założyli ją uchodźcy z tej krainy, z Hospodarstwa Mołdawskiego. Fakt ten należy łączyć z wojnami polsko-tureckimi na początku XVII w. Turcy wypierają Polaków z Bałkanów, podbijają hospodarstwa: wołoskie, mołdawskie i zwolennicy Polski, uciekając przed prześladowaniami, chronią się w naszym kraju. Tę hipotezę możemy uwiarygodnić następującymi faktami. Wśród mieszkańców Rejowa (Skarżyska-Kam.) spotykamy osobników o urodzie śródziemnomorskiej (śniada cera, czarne włosy). W gronie koleżeńskim nazywamy ich poufale Rumunami. Drugą przesłanką mogą być nazwiska obco brzmiące. Tylko w obrębie samego Rejowa spotykamy nazwiska o brzmieniu rumuńsko-bałkańko-tureckim, jak Larys, Pataj, Tyburcy (na Multance), Harbar, Kaler, Ples, Saja. Migracjom ludności sprzyjał również szlak komunikacyjny Morze Czarne – Bałtyk, który od V w. n.e. prowadził przez Lwów – Opatów – wzdłuż doliny Kamiennej przez Bzin – Bliżyn – Żarnów.”

Mamy więc potomków tych narodowości w Rejowie, mogą być i na Pogorzałym – obserwujmy bacznie sąsiadów – kto ma śniadą cerę i czarne włosy, jego pradziadek był w… Ordzie lub przed nią uciekł do Rzplitej.

[redie]

Wydaje mi się, że nazwa Pogorzałe nie wiąże się z tatarami tylko tak jak napisał nski z wypalaniem.
Ale jestem zainteresowany tym co rzuku napisał, tak więc jak coś znajdziesz to wrzuć informacje o źródle.

[rzuku]

Niestety nie moge znalezc ksiazki. Tatarzy w polsce – czy jakos tak. Dalej bede szukal.

[JaRy]

Brawo Panowie…
wspanialy temat i tym wlasnie wyroznia sie ta pierwsza skarzyskowska strona,ktora ma czasem zawirowania ale jest chyba najwierniej odwiedzana przez stalych wizytorow.Osobiscie brakuje mi tu Stefana…
pozdrawiam

[mario1000]

Witam

Pozwolę sobie zabrać głos gdyż wydaje mi się że moge mieć ciekawe informacje na ten temat. Tak sie składa że jestem rdzennym mieszkańcem Pogorzałego i mieszkam wizawi jednej ze studni. Ma ona głębokośc 38 metrów. Jest drugą co do głębokości. Najgłębsza jest ta w dzielnicy Wyprawy (ta która miała zadaszanie). Jest głęboka na 44 metry. Mieszkańcy Skarżyska pewnie nie zrozumieją tego ale proszę sobie wyobrazić, że w latach 90 na Pogorzałym braki wody były czymś normalnym. Zwłaszcza w okresie letnim, gdy zapotrzebowanie na wodę wzrastało bardzo mocno. Zatem kiedy moja Mama urządzała pranie to naprawdę musiałem się dość mocno tą korbą namachać. W tej chwili studnie są już nieczynne i nikt z nich wody nie używa. W latach 70 ta „moja” studnia była czyszczona przez pewnego człowieka (to juz znam z opowieści mojego Ojca). Człowieka opuścili na dół w jakimś kotle i wybierał on z dołu muł i szlam. Szacun za odwagę. Jak ma ktoś jakieś pytania to chętnie udziele dalszych wyjaśnień.
Odnośnie samej nazwy POgorzałe to funkcjinują dwie teorie. Pierwsza – bardziej znana, została juz tu mniej więcej omówiona. Druga – mniej znana mówi że nazwa wywodzi się od zlepku dwóch słów po gorzałe. Wzięło się z tego, że w miejscu gdzie obecnie są resztki remizy strażackiej (obok boiska szkolnego przy trasie E7), była kuźnia oraz karczma. Wszyscy miejscowi zaopatrywali się tam w alkohol. Jako że alkohol był powszechnie nazywany gorzałką, stąd na pytanie – gdzie idziesz, mozna było często usłyszeć właśnie PO GORZAŁĘ. Aby uwiarygodnić tą tezę, boisko szkolne od zawsze jest nazywane KOWALKĄ.
Pozdrawiam wszystkich czytających

[redie]

mario1000, fajna ta twoja teza „po gorzałe”
Pozwolę sobie ją nieco osłabić.
Widzę że opierasz się na formie: Pogorzałe, natomiast jeszcze na początku XX wieku niektórzy mówili „Pogorzały”, np. las pogorzały, teren pogorzały.
Osobiście spotkałem się również z nazwą „Pogorzała” w książce z XVIII w., np. wieś pogorzała.
Do tego dokładając nazwę przytoczoną przez Długosza „Pogorzali” (ludzie mieszkający na pogorzelisku) i usytuwanie pomiędzy lasami odrzuca tę ciekawą tezę z gorzałką

Zainteresowałeś mnie tą studnią. Czy słyszałeś coś o tym by była ona pogłębiana w latach 1926-1934 ?

[Mario1001]

Witam

Redie cieszę się że Cie zainetersowałem ale naprawdę teza z gorzałką ma jakieś odbicie w rzeczywistości bo słyszałem od kilku starszych mieszkańców. Natomiast jeszcze ciekawostka – Pogorzałe – jest tylko taka jedna nazwa w całej Polsce. Sprawdzałem w kilku atlasach i mapach.
Co do pogłębiania studni to wiem tylko tym czyszczeniu w latach 70.

[rav]

[Gość]

Ładnych parę lat temu, nazwa Pogorzałe była obiektem żartu w skeczu jednego z naszych kabareciarzy, ale tych starszej daty. Nie pamiętam już kto to był, możliwe, że któryś z grona Kryszak, Pietrzak, Daukszewicz, Daniec. Chodziło mniej więcej to, że jadąc siódemką jeden z nich napotkał drogowskaz „Pogorzałe 2 km”.

[Mario1001]

To był Tadeusz Drozda. Opowiadał jak jechał z Warszawy do Krakowa i zobaczył tablicę Pogorzałe więc wstąpił. Później zobaczył tablicę Wiśniówka i też wstąpił. Oczywiście do Krakowa już w tym dniu nie dojechał. Kiedyś jescze była zapowiedź w Teleexpresie jakiegoś reportażu i redaktor stał właśnie przy znaku Pogorzałe.